Những hy sinh phát xuất từ đức bác ái
187. Cốt lõi tinh thần hoạt động chính trị là lòng bác ái này, là tình yêu thương dành ưu tiên cho những người thiếu thốn nhất. Lòng bác ái này ẩn sau mọi điều chúng ta làm vì họ[183]. Chỉ có cái nhìn được tình bác ái biến đổi mới có thể giúp chúng ta nhận ra phẩm giá của người khác, và từ đó người nghèo được nhìn nhận, phẩm giá, bản sắc và văn hóa của họ được tôn trọng và do đó họ được thực sự hòa nhập vào xã hội. Cái nhìn ấy là trung tâm của tinh thần hoạt động chính trị chân chính. Nó thấy được những con đường mở rộng, khác với những con đường của thứ chủ nghĩa thực dụng vô hồn. Nó giúp chúng ta nhận ra rằng “không thể giải quyết điều ô nhục nghèo đói bằng cách cổ võ các chiến lược kiểm soát chỉ nhằm trấn an người nghèo và biến họ trở thành người cam chịu vô hại. Thật đáng buồn khi thấy rằng đằng sau những việc được coi là vị tha, người khác lại bị giản lược thành những con người thụ động”[184]. Điều cần thiết là phải có những con đường mới để họ tự thể hiện và tham gia vào xã hội. Giáo dục phục vụ những điều này bằng cách giúp cho mỗi người có thể xây dựng tương lai của chính mình. Ở đây chúng ta cũng thấy tầm quan trọng của nguyên tắc phụ đới, một nguyên tắc không thể tách rời khỏi nguyên tắc liên đới.
188. Những xem xét trên giúp chúng ta nhận ra nhu cầu cấp thiết phải chống lại tất cả những gì đe dọa hoặc vi phạm các quyền căn bản của con người. Các chính trị gia được kêu gọi “hướng đến nhu cầu của các cá nhân và các dân tộc. Giữa một thế giới mang não trạng duy chức năng và tư nhân hóa vốn chắc chắn dẫn tới ‘nền văn hóa vứt bỏ’, để hướng đến những người thiếu thốn, họ cần phải có sức mạnh và sự dịu dàng, có sự cố gắng và lòng quảng đại. […] Điều này có nghĩa là họ phải đảm nhận trách nhiệm đối với những ai đang trong tình huống bị gạt ra ngoài lề và trong cảnh hiểm nghèo nhất, đồng thời phải có khả năng đem lại phẩm giá cho những người này”.[185] Tất nhiên khi làm như thế họ đã tạo ra một tác động tích cực, sao cho “tất cả phải được thực hiện để bảo vệ cương vị xã hội và phẩm giá của con người”[186]. Các chính trị gia là những nhà hoạt động, những nhà hoạch định hướng đến những mục tiêu lớn lao, có tầm bao quát, thực tế và thực dụng, vượt khỏi biên giới của đất nước họ. Các chính trị gia không nên lo lắng nhiều về sự sụt giảm trong các cuộc thăm dò, mà phải lo lắng vì đã không tìm ra phương cách giải quyết hữu hiệu “hiện tượng loại trừ về mặt kinh tế và xã hội, đưa đến những hậu quả tai hại: nạn buôn người, mua bán mô và cơ phận con người, nạn khai thác tình dục trẻ em trai cũng như gái, lao động nô dịch, gồm cả nạn mãi dâm, buôn bán ma túy và vũ khí, khủng bố và tội phạm quốc tế có tổ chức. Tầm mức của tình trạng này và số lượng các mảnh đời vô tội liên lụy gia tăng nghiêm trọng đến nỗi đòi buộc chúng ta phải tránh mọi cơn cám dỗ đưa ra những tuyên bố sáo rỗng nhằm xoa dịu lương tâm. Cần bảo đảm rằng các định chế của chúng ta thực sự hữu hiệu trong cuộc đấu tranh chống lại mọi hiểm họa này”[187]. Điều này cũng bao gồm cả việc tận dụng một cách thông minh các nguồn tài nguyên to lớn do sự phát triển công nghệ đem lại.
189. Các quyền căn bản nhất của con người còn lâu mới được thực thi phổ biến ở mức toàn cầu. Đó là lý do tại sao nhiệm vụ xóa bỏ nạn đói cách hiệu quả phải luôn được xét đến và phải được xem là mục tiêu cấp bách hàng đầu trong các chính sách toàn cầu. Thật vậy, “khi giới đầu cơ tài chính thao túng giá cả lương thực, xem lương thực cũng chỉ như bất kỳ loại hàng hóa nào, thì hàng triệu người phải đau khổ và chết đói. Đồng thời, hàng tấn lương thực bị vứt bỏ. Điều này thực sự là đáng xấu hổ. Để con người phải thiếu đói là một tội ác. Quyền được cung cấp thực phẩm là quyền không thể bị tước bỏ”[188]. Nhiều lần, trong khi say sưa tranh cãi về ngữ nghĩa hoặc ý thức hệ, chúng ta lại bỏ mặc anh chị em mình chết đói chết khát, không nơi cư trú hoặc không được chăm sóc sức khỏe. Ngoài những nhu cầu căn bản chưa được đáp ứng này, nạn buôn người vẫn là một nỗi nhục khác của nhân loại; các chính sách quốc tế không được dừng lại với các diễn từ hoa mỹ và các ý hướng tốt lành, nhưng phải vượt khỏi để không tiếp tục dung thứ cho tội ác này nữa. Đây là những điều tối thiểu phải làm, không thể trì hoãn.
Một tình yêu dung hợp và liên kết
190. Bác ái chính trị còn được thể hiện qua tinh thần mở ra với mọi người. Các nhà lãnh đạo chính quyền cần phải là những người nhún nhường đi bước trước để có thể gặp gỡ và tìm kiếm sự đồng thuận, ít ra là ở một số vấn đề. Họ phải sẵn sàng lắng nghe các quan điểm khác và lo sao cho mọi người đều có phần. Nhờ sự nhún nhường và lòng kiên nhẫn, họ có thể giúp kiến tạo một thực tại đẹp đẽ muôn màu muôn vẻ, trong đó ai cũng có phần. Ở đây, các cuộc đàm phán kinh tế không có tác dụng. Cần một điều gì đó khác, nghĩa là cần trao đổi các tài lộc để phục vụ công ích. Điều này có vẻ ngây thơ và không tưởng, nhưng chúng ta không thể từ bỏ mục tiêu cao cả này.
191. Vào lúc mà các mối tương quan giữa các cá nhân, các nhóm và các dân tộc bị tác hại bởi đủ hình thức bất khoan dung cực đoan, chúng ta hãy dấn thân sống và quảng bá giá trị của việc tôn trọng người khác, của một tình yêu biết đón nhận những khác biệt, và đặt phẩm giá con người vượt trên quan điểm, tình cảm, thực hành và cả lầm lỗi của họ nữa. Trong xã hội ngày nay, đang khi các hình thức cuồng tín, não trạng hẹp hòi cùng sự phân hóa xã hội và văn hóa ngày càng gia tăng, thì chính trị gia có trách nhiệm phải đi bước trước để các tiếng nói khác nhau được lắng nghe. Chắc chắn các bất đồng sẽ gây ra xung đột, nhưng sự đồng nhất cũng là nguyên nhân gây ngột ngạt và suy đồi văn hoá. Mong sao chúng ta đừng cam chịu đóng khung trong một mảnh thực tại.
192. Về mặt này, Đại giáo trưởng Ahmad Al-Tayyeb và tôi đã kêu gọi “các nhà hoạch định chính sách quốc tế và kinh tế thế giới, hãy tích cực truyền bá văn hóa khoan dung và chung sống hòa bình; hãy can thiệp sớm nhất có thể để ngăn chặn việc đổ máu người vô tội”[189]. Khi quốc gia nào đó nhân danh phúc lợi của quốc gia mình mà có chính sách gieo rắc hận thù và đe dọa các quốc gia khác, thì các vị nói trên cần phải quan tâm phản ứng kịp thời và tức khắc sửa chữa tiến trình đó.
COI TRỌNG HOA TRÁI TÌNH YÊU HƠN SỰ THÀNH CÔNG
193. Cùng với những hoạt động miệt mài của mình, các chính trị gia cũng là con người. Họ được mời gọi sống tình yêu trong những mối tương giao liên vị hằng ngày. Với tư cách là con người, họ cần ý thức rằng “thế giới hiện đại ngày càng có xu hướng hợp lý hóa việc đáp ứng những nhu cầu của con người, bằng cách phân chia thành nhiều loại dịch vụ đa dạng. Con người ngày càng ít được gọi bằng chính tên riêng của mình, con người duy nhất trên thế giới ấy ngày càng ít được đối xử như một nhân vị, với những cảm xúc, những nỗi đau, những vấn đề, những vui buồn và với một gia đình riêng. Người ta chỉ cần biết đến bệnh tật của họ để chăm sóc, tình trạng tài chánh eo hẹp của họ để chu cấp, nhu cầu nhà ở của họ để cho chỗ trú, nhu cầu nghỉ ngơi giải trí của họ để đáp ứng”. Nhưng “yêu thương một người nhỏ bé nhất trong muôn người, yêu thương như một người anh em, yêu thương như là người duy nhất trên thế gian này; yêu thương như thế không hề là việc phí phạm thời gian”[190].
194. Trong lĩnh vực chính trị, cũng có thể yêu thương với tâm hồn dịu dàng. “Dịu dàng là gì? Là tình yêu trở nên gần gũi và cụ thể. Đó là một chuyển động đi từ trái tim đến cặp mắt, đôi tai, đôi tay… Dịu dàng là con đường mà những con người mạnh mẽ và dũng cảm nhất phải đi”.[191] Trong hoạt động chính trị, “những người bé mọn nhất, yếu đuối nhất, nghèo khổ nhất phải gợi lên trong ta tâm tình dịu dàng. Họ là những người có quyền chiếm hữu tâm hồn chúng ta, con tim chúng ta. Vâng, họ là anh chị em của chúng ta và phải được đối xử như vậy”[192].
195. Việc này giúp ta nhận ra rằng điều quan trọng không phải là luôn thành công mỹ mãn, thực vậy lắm lúc ta không thể thành công. Trong sinh hoạt chính trị, phải nhớ rằng “dù dáng vẻ bên ngoài thế nào, mỗi người đều vô cùng thánh thiện và đáng được chúng ta yêu thương và tận tâm phục vụ. Vì thế, nếu tôi chỉ giúp được duy nhất cho một người có cuộc sống tốt hơn, thì riêng việc này đủ để giải thích cho lý do tôi có mặt ở đời. Được thuộc về một dân tộc tin vào Thiên Chúa quả là tuyệt vời. Chúng ta trở nên thành toàn khi phá đổ các bức tường để con tim chúng ta ngập tràn những khuôn mặt và tên gọi!”[193] Những mục tiêu to lớn mà chúng ta mong ước và lập kế hoạch chỉ đạt được phần nào mà thôi. Nhưng vượt lên trên tất cả, những ai yêu thương và không xem chính trị đơn thuần chỉ là việc tìm kiếm quyền lực “thì chắc chắn không một hành động yêu thương nào mà lại trở nên vô ích, không một mối quan tâm chân thành nào đối với tha nhân mà lại tan biến, không một hành vi yêu thương nào dành cho Thiên Chúa mà lại bị lãng quên, không nỗi mệt mỏi quảng đại và kiên nhẫn đau thương nào đã cho đi mà lại là vô nghĩa. Tất cả những nghĩa cử này bao phủ thế giới, tựa như một trường lực của sự sống”[194].
196. Đàng khác, phải thật cao thượng mới có thể khởi sự những tiến trình mà người khác sẽ thu lượm hoa trái, trong khi luôn đặt hy vọng nơi sức mạnh tiềm ẩn của những hạt giống tốt lành được vãi gieo. Nền chính trị tốt sẽ kết hợp tình yêu với niềm hy vọng và lòng tin tưởng, trong kho tàng thiện hảo của tâm hồn con người, bất chấp mọi sự. Vì vậy “đời sống chính trị đích thật, đặt nền tảng trên sự tôn trọng luật pháp và việc đối thoại chân thành giữa con người với nhau, được đổi mới nhờ xác tín rằng mỗi người, nam cũng như nữ và mỗi thế hệ đều mang trong mình một triển vọng có khả năng phóng thích những năng lượng mới mẻ trong tương giao, tri thức, văn hóa và tinh thần”[195].
197. Với cái nhìn này, chính trị cao quý hơn vẻ bề ngoài của nó, hơn sự quảng bá tiếp thị, hơn những hình thức được truyền thông tô vẽ cho nó. Tất cả những thứ bên ngoài này chỉ gieo rắc chia rẽ, thù nghịch và một nỗi hoài nghi u ám, không có khả năng huy động dân chúng cùng theo đuổi mục đích chung. Khi nghĩ đến tương lai, đôi khi chúng ta đặt câu hỏi: “Tại sao tôi làm điều này? Tôi thực sự đang hướng đến mục tiêu nào?” Thật vậy, vài năm sau, khi nghĩ về quá khứ, lẽ nào chúng ta lại không hỏi: “Có bao nhiêu người đã đồng ý với tôi? Bao nhiêu người đã bỏ phiếu cho tôi? Bao nhiêu người có được hình ảnh tích cực về tôi?” Nhưng những câu hỏi đích thực, có thể gây đau đớn, phải là: “Tôi đã dành bao nhiêu tình yêu cho công việc? Tôi đã làm gì để giúp dân tôi tiến bộ? Tôi đã để lại dấu ấn nào trong đời sống xã hội? Tôi đã xây dựng được tương giao đích thực nào? Tôi đã cởi trói để phát huy được sức mạnh tích cực nào? Tôi đã gieo hạt giống hòa bình nào cho xã hội? Tôi đã hoàn thành được gì trong chức vụ được giao phó?”
CHƯƠNG SÁU:
ĐỐI THOẠI VÀ TÌNH BẰNG HỮU XÃ HỘI
198. Đến với nhau, bày tỏ, lắng nghe, nhìn nhau, làm quen, hiểu biết, tìm ra những điểm chung, tất cả những điều đó gói gọn trong động từ “đối thoại”. Muốn gặp nhau và giúp đỡ lẫn nhau, chúng ta cần đối thoại. Không cần phải hỏi đối thoại để làm gì. Chỉ cần hình dung thế giới này sẽ ra sao nếu không có sự đối thoại kiên trì của biết bao người quảng đại đã giúp gìn giữ gia đình và cộng đoàn hiệp nhất với nhau. Việc đối thoại kiên trì và dũng cảm chẳng ồn ào đưa tin như những bất đồng và xung đột, nhưng âm thầm giúp thế giới có cuộc sống tốt hơn chúng ta nghĩ.
ĐỐI THOẠI XÃ HỘI ĐỂ XÂY DỰNG MỘT NỀN VĂN HÓA MỚI
199. Có người cố gắng trốn tránh thực tại bằng cách ẩn náu trong thế giới riêng tư của mình, người khác lại đương đầu với nó bằng bạo lực hủy diệt. Song “giữa thái độ thờ ơ ích kỷ và phản kháng bạo động vẫn luôn có một lựa chọn: đó là đối thoại. Đối thoại giữa các thế hệ, đối thoại giữa người dân với nhau, bởi lẽ tất cả chúng ta đều là người dân, với khả năng cho đi và nhận lãnh, đồng thời vẫn mở ra với chân lý. Quốc gia phát triển khi các nền văn hóa đa dạng và phong phú biết đối thoại trong tinh thần xây dựng: văn hóa đại chúng, văn hóa học thuật, văn hóa giới trẻ, văn hóa nghệ thuật, văn hóa kỹ thuật, văn hóa kinh tế, văn hóa gia đình và văn hóa truyền thông”[196].
200. Nói chung người ta hay lẫn lộn việc đối thoại với điều gì đó rất khác: việc sôi nổi trao đổi ý kiến trên mạng xã hội, thường bị định hướng bởi những phương tiện truyền thông đại chúng với các thông tin không phải lúc nào cũng đáng tin cậy. Đây chỉ là những cuộc độc thoại sóng đôi, có lẽ lôi kéo được sự chú ý bởi giọng điệu gay gắt và hung hãn của chúng. Song độc thoại chẳng giữ mãi được ai, nên nội dung của chúng thường mang tính ăn xổi ở thì và chứa đầy mâu thuẫn.
201. Thực tế, việc loan truyền ầm ĩ các sự kiện và ý kiến trên truyền thông thường cản trở khả năng đối thoại, bởi nó khiến người ta cứ khăng khăng giữ nguyên quan điểm, lợi ích và lựa chọn của mình, với lý do cho rằng mọi người khác đều sai. Người ta quen thói dùng những lời lẽ phỉ báng để loại bỏ đối thủ ngay từ đầu, thay vì đối thoại trong tinh thần cởi mở và tôn trọng, để đạt được sự đồng thuận ở bình diện sâu sắc hơn. Tệ hơn cả là loại ngôn ngữ thóa mạ này, thường được truyền thông sử dụng trong các cuộc vận động chính trị, lại trở nên phổ biến đến mức hằng ngày mọi người đều sử dụng nó. Cuộc tranh luận thường bị thao túng bởi những nhóm lợi ích có nhiều quyền lực hơn, hòng xảo trá lôi kéo công luận nghiêng chiều theo hướng có lợi cho họ. Tôi không chỉ đề cập đến các chính phủ đang cầm quyền, bởi thế lực thao túng này có thể là kinh tế, chính trị, truyền thông, tôn giáo hoặc bất kỳ loại nào. Có khi người ta biện minh hoặc bào chữa rằng động lực của việc này nhằm đáp ứng những lợi ích kinh tế hay ý thức hệ, nhưng chẳng sớm thì muộn nó sẽ trở mặt, chống lại chính những lợi ích đó.
202. Việc thiếu đối thoại hàm ý rằng mỗi bên, chẳng ai quan tâm đến công ích mà chỉ muốn hưởng lợi do quyền lực đem lại, hoặc đỡ hơn là để áp đặt một lối suy nghĩ riêng. Như thế, các cuộc đối thoại chỉ là những cuộc thương lượng, ở đó ai nấy cố gắng giành cho được tối đa quyền lực và chiếm hữu càng nhiều lợi ích càng tốt, chẳng bận tâm hợp tác để mưu cầu công ích. Những vị anh hùng tương lai sẽ là những người biết phá bỏ lối suy nghĩ không lành mạnh này và quyết tâm bảo vệ và tôn trọng một thứ ngôn ngữ chứa đựng sự thật, vượt khỏi mọi lợi ích cá nhân. Xin Chúa cho những vị anh hùng ấy âm thầm lớn lên trong xã hội chúng ta!
Cùng nhau xây dựng
203. Việc đối thoại xã hội đích thực giả thiết khả năng tôn trọng quan điểm của người khác, chấp nhận rằng quan điểm ấy chứa đựng những xác tín hoặc mối quan tâm chính đáng. Do căn tính và kinh nghiệm riêng, người khác có điều gì đó đem đến cho chúng ta. Ước mong sao họ sẽ đào sâu hoặc trình bày quan điểm của mình để cuộc tranh luận công khai mang lại nhiều kết quả hơn. Dĩ nhiên khi một cá nhân hoặc một nhóm người suy nghĩ nhất quán, bảo vệ các giá trị, các xác tín cũng như triển khai tư tưởng của họ, thì cách này hay cách khác đều có lợi cho xã hội. Nhưng có lợi nhiều hay ít, điều này phụ thuộc vào tinh thần đối thoại và cởi mở với người khác. Thật vậy, “trong tinh thần đối thoại đích thực, khả năng nắm bắt ý nghĩa những gì người khác nói và làm sẽ được gia tăng, dù có thể chúng ta không chấp nhận như xác tín của chính mình. Như thế, chúng ta có thể thẳng thắn, không che giấu những gì chúng ta tin, không ngừng đối thoại, tìm kiếm những điểm chung và nhất là cùng nhau hoạt động và tranh đấu”.[197] Việc tranh luận công khai, nếu thực sự dành chỗ cho mọi người, không thao túng cũng như che giấu thông tin, sẽ là tác nhân thường xuyên kích thích giúp nắm bắt sự thật hoàn hảo hơn, hay ít ra là diễn đạt sự thật cách tốt hơn. Nó không cho các bên tự đắc, tự mãn chỉ biết có quan điểm và mối quan tâm giới hạn của mình. Chúng ta cần tin chắc rằng “khác biệt thì có sức sáng tạo, chúng tạo ra căng thẳng và khi giải quyết căng thẳng, nhân loại tiến bộ!”[198]
Bài này đã được xem 970 lần!
