[6] Diễn văn tại Cuộc Gặp gỡ Liên tôn và Đại kết với Giới trẻ, Skopje, North Macedonia (07/05/2019): L’Osservatore Romano, 09/05/2019, tr. 9.

[7] Diễn văn tại Nghị viện Châu Âu, Strasbourg (25/11/2014): AAS 106 (2014), 996.

[8] Gặp gỡ Giới chức Chính quyền, Xã hội Dân sự và Ngoại giao, Santiago, Chile (16/01/2018): AAS 110 (2018), 256.

[9] Bênêđictô XVI, Thông điệp Caritas in Veritate (29/06/2009), 19: AAS 101 (2009), 655.

[10] Tông huấn Hậu Thượng Hội đồng Giám mục Christus Vivit (25/03/2019), 181.

[11] Hồng y Raul Silva Henriquez, Bài giảng trong buổi hát kinh Te Deum, Santiago de Chile (18/09/1974).

[12] Thông điệp Laudato Si’ (24/05/2015), 57: AAS 107 (2015), 869.

[13] Diễn văn với Ngoại giao đoàn cạnh Toà Thánh (11/01/2016): AAS 108 (2016), 120.

[14] Diễn văn với Ngoại giao đoàn cạnh Toà Thánh (13/01/2014): AAS 106 (2014), 83-84.

[15] Cf. Diễn văn với Tổ chức “Centesimus Annus pro Pontifice” (25/05/2013): Insegnamenti I, 1 (2013), 238.

[16] Cf. Thánh Phaolô VI, Thông điệp Populorum Progressio (26/03/1967): AAS 59 (1967), 264.

[17] Bênêđictô XVI, Thông điệp Caritas in Veritate (29/06/2009), 22: AAS 101 (2009), 657.

[18] Diễn văn với Chính quyền Dân sự, Tirana, Albania (21/09/2014): AAS 106 (2014), 773.

[19] Sứ điệp gửi các Tham dự viên Hội nghị Quốc tế về “Nhân quyền trong Thế giới Ngày nay: Những thành tựu, thiếu sót và tiêu cực” (10/12/2018): L’Osservatore Romano, 10-11 tháng Mười Hai 2018, tr. 8.

[20] Tông huấn Evangelii Gaudium (24/11/2013), 212: AAS 105 (2013), 1108.

[21] Sứ điệp Ngày Hoà bình Thế giới 2015 (08/12/2014), 3-4: AAS 107 (2015), 69-71.

[22] Ibid., 5: AAS 107 (2015), 72.

[23] Sứ điệp Ngày Hoà bình Thế giới 2016 (08/12/2015), 2: AAS 108 (2016), 49.

[24] Sứ điệp Ngày Hoà bình Thế giới 2020 (08/12/2019), 1: L’Osservatore Romano, 13 tháng Mười Hai 2019, tr. 8.

[25] Diễn văn về Vũ khí Hạt nhân, Nagasaki, Japan (24/11/2019): L’Osservatore Romano, 25-26 tháng Mười Một 2019, tr. 6.

[26] Đối thoại với Giáo viên và Sinh viên tại San Carlo College ở Milano (06/04/2019): L’Osservatore Romano, 8-9 tháng Tư 2019, tr. 6.

[27] Văn kiện về Tình Huynh đệ Nhân loại vì Hoà bình thế giới và Chung sống, Abu Dhabi (04/02/2019): L’Osservatore Romano, 4-5 tháng Hai 2019, tr. 6.

[28] Diễn văn với Giới hoạt động Văn hóa, Cagliari, Italy (22/09/2013): L’Osservatore Romano, 23-24 tháng Chín 2013, tr. 7.

[29] Humana Communitas (Cộng đồng nhân loại). Thư gửi Chủ tịch Hàn lâm viện Giáo hoàng về Sự Sống nhân Kỷ niệm 25 năm Thành lập (06/01/2019), 2.6: L’Osservatore Romano, 16 tháng Giêng 2019, tr. 6-7.

[30] Sứ điệp video gửi Hội nghị TED ở Vancouver (26/04/2017): L’Osservatore Romano, 27 tháng Tư 2017, tr. 7.

[31] Buổi Cầu nguyện Ngoại thường trong thời Đại dịch (27/03/2020): L’Osservatore Romano, 29 tháng Ba 2020, tr. 10.

[32] Bài giảng Thánh lễ tại Skopje, Bắc Macedonia (07/05/2019): L’Osservatore Romano, 8 tháng Năm 2019, tr. 12.

[33] Cf. Aeneid 1, 462: “Sunt lacrimae rerum et mentem mortalia tangunt”.

[34] “Historia… magistra vitae” (Cicero, De Oratore, 2, 6).

[35] Thông điệp Laudato Si’ (24/05/2015), 204: AAS 107 (2015), 928.

[36] Tông huấn Hậu Thượng Hội đồng Giám mục Christus Vivit (25/03/2019), 91.

[37] Ibid., 92.

[38] Ibid., 93.

[39] Bênêđictô XVI, Sứ điệp Ngày Thế Giới Di dân và Tị nạn 2013 (12/10/2012): AAS 104 (2012), 908.

[40] Tông huấn Hậu Thượng Hội đồng Giám mục Christus Vivit (25/03/2019), 92.

[41] Sứ điệp Ngày Thế Giới Di dân và Tị nạn 2020 (13/05/2020): L’Osservatore Romano, 16 tháng Năm 2020, tr. 8.

[42] Diễn văn với Ngoại giao đoàn cạnh Toà Thánh (11/01/2016): AAS 108 (2016), 124.

[43] Diễn văn với Ngoại giao đoàn cạnh Toà Thánh (13/01/2014): AAS 106 (2014), 84.

[44] Diễn văn với Ngoại giao đoàn cạnh Toà Thánh (11/01/2016): AAS 108 (2016), 123

[45] Sứ điệp Ngày Thế Giới Di dân và Tị nạn 2019 (27/05/2019): L’Osservatore Romano, 27-28 tháng Năm 2019, tr. 8.

[46] Tông huấn Hậu Thượng Hội đồng Giám mục Christus Vivit (25/03/2019), 88.

[47] Ibid., 89.

[48] Tông huấn Gaudete et Exsultate (19/03/2018), 115.

[49] Trích trong phim Pope Francis: A Man of His Word, của Wim Wenders (2018).

[50] Diễn văn với Giới chức Lãnh đạo, Xã hội Dân sự và Ngoại giao, Tallinn, Estonia (25/09/2018): L’Osservatore Romano, 27 tháng Chín 2018, tr. 7.

[51] Buổi Cầu nguyện Ngoại thường trong thời Đại dịch (27/03/2020): L’Osservatore Romano, 29 tháng Ba 2020, tr. 10; Sứ điệp Ngày Thế giới Người Nghèo 2020 (13/06/2020), 6: L’Osservatore Romano, 14 tháng Sáu 2020, tr. 8.

[52] Lời chào mừng các Bạn trẻ tại Trung tâm Văn hóa Padre Félix Varela, Havana, Cuba (20/09/2015): L’Osservatore Romano, 21-22 tháng Chín 2015, tr. 6.

[53] Công Đồng Vaticanô II, Hiến chế Gaudium et Spes, 1.

[54] Thánh Irenaeus thành Lyons, Adversus Haereses, II, 25, 2: PG 7/1, 798ff.

[55] Talmud Bavli (Babylonian Talmud), Shabbat, 3la.

[56] Bài nói chuyện với những người được các Tổ chức Bác ái của Giáo hội trợ giúp, Tallinn, Estonia (25/09/2018): L’Osservatore Romano, 27 tháng Chín 2018, tr. 8.

[57] Sứ điệp video gửi Hội nghị TED ở Vancouver (26/04/2017): L’Osservatore Romano, 27 tháng Tư 2017, tr. 7.

[58] Homiliae in Matthaeum, 50: 3-4: PG 58, 508.

[59] Sứ điệp gửi Cuộc Gặp gỡ Các Phong trào Đại chúng, Modesto, California, Hoa Kỳ (10/02/2017): AAS 109 (2017), 291.

[60] Tông huấn Evangelii Gaudium (24/11/2013), 235: AAS 105 (2013), 1115.

[61] Thánh Gioan Phaolô II, Sứ điệp gửi Những người Khuyết tật, Kinh Truyền Tin ở Osnabrück, Đức (16/11/1980): Insegnamenti III, 2 (1980), 1232.

[62] Công Đồng Vaticanô II, Hiến chế Gaudium et Spes, 24.

[63] Gabriel Marcel, Du refus à l’invocation, ed. NRF, Paris, 1940, 50.

[64] Kinh Truyền Tin (10/11/2019): L’Osservatore Romano, 11-12 tháng Mười Một 2019, 8.

[65] Cf. Thánh Tôma Aquinô: Scriptum super Sententiis, lib. 3, dist. 27, q. 1, a. 1, ad 4: “Dicitur amor extasim facere et fervere, quia quod fervet extra se bullit et exhalat”.

[66] Karol Wojtyła, Tình yêu và Trách nhiệm, London, 1982, 126.

[67] Karl Rahner, Kleines Kirchenjahr. Ein Gang durch den Festkreis, Herderbücherei 901, Freiburg, 1981, 30.

[68] Regula, 53, 15: “Pauperum et peregrinorum maxime susceptioni cura sollicite exhibeatur”.

[69] Cf. Summa Theologiae, II-II, 9.23, a. 7; Thánh Augustinô, Contra Julianum, 4, 18: PL 44, 748: “Những kẻ keo kiệt từ bỏ biết bao thú vui, để có thêm của cải hoặc vì sợ thấy của cải của mình vơi bớt!”

[70] “Secundum acceptionem divinam” (Scriptum super Sententiis, lib. 3, dist. 27, a. 1, q. 1, concl. 4).

[71] Bênêđictô XVI, Thông điệp Deus Caritas Est (25/12/2005), 15: AAS 98 (2006), 230.

[72] Summa Theologiae II-II, q. 27, a. 2, resp

[73] Cf. ibid., I-II, q. 26, a. 3, resp.

[74] Ibid., q. 110, a. 1, resp.

[75] Sứ điệp Ngày Hoà bình Thế giới 2014 (08/12/2013), 1: AAS 106 (2014), 22.

[76] Cf. Kinh Truyền Tin (29/12/2013): L’Osservatore Romano, 30-31 tháng Mười Hai 2013, tr. 7; Diễn văn với Ngoại giao đoàn cạnh Tòa Thánh (12/01/2015): AAS 107 (2015), 165.

[77] Sứ điệp Ngày Thế giới Những Người khuyết tật (03/12/2019): L’Osservatore Romano, 4 tháng Mười Hai 2019, 7.

[78] Diễn văn với Cộng đồng Tây Ban Nha và Các Nhóm Di dân tại Hội nghị Tự Do Tôn giáo, Philadelphia, Pennsylvania, Hoa Kỳ (26/09/2015): AAS 107 (2015), 1050-1051.

[79] Diễn văn với Giới trẻ, Tokyo, Nhật Bản (25/11/2019): L’Osservatore Romano, 25-26 tháng Mười Một 2019, 10.

[80] Về nhận định này, tôi lấy cảm hứng từ tư tưởng của Paul Ricoeur, “Le socius et le prochain”, trong Histoire et Vérité, ed. Le Seuil, Paris, 1967, 113-127.

[81] Tông huấn Evangelii Gaudium (24/11/2013), 190: AAS 105 (2013), 1100.

[82] Ibid., 209: AAS 105 (2013), 1107.

[83] Thông điệp Laudato Si’ (24/05/2015), 129: AAS 107 (2015), 899.

[84] Sứ điệp gửi Sự kiện “Economy of Francesco” (01/05/2019): L’Osservatore Romano, 12 tháng Năm 2019, 8.

[85] Diễn văn tại Nghị viện Châu Âu, Strasbourg (25/11/2014): AAS 106 (2014), 997.

[86] Thông điệp Laudato Si’ (24/05/2015), 229: AAS 107 (2015), 937.

[87] Sứ điệp Ngày Hoà bình Thế giới 2016 (08/12/2015), 6: AAS 108 (2016), 57-58.

[88] Về mặt từ nguyên, bền vững (solidity) có liên quan với liên đới (solidarity). Liên đới, theo nghĩa đạo đức-chính trị trong suốt hai thế kỷ qua, dẫn đến một cấu trúc xã hội chắc chắn và bền vững

[89] Bài giảng Thánh lễ, Havana, Cuba (20/09/2015): L’Osservatore Romano, 21-22 tháng Chín 2015, 8.

[90] Bài nói chuyện với các Tham dự viên tại Cuộc Gặp gỡ Các Phong trào Đại chúng (28/10/2014): AAS 106 (2014), 851-852.

[91] Cf. Thánh Basiliô, Bài giảng XXI, Quod rebus mundanis adhaerendum non sit, 3.5: PG 31, 545-549; Regulae brevius tractatae, 92: PG 31, 1145-1148; Thánh Phêrô Kim Ngôn, Sermo 123: PL 52, 536-540; Thánh Ambrôsiô, De Nabuthe, 27.52: PL 14, 738ff.; Thánh Augustinô, In Iohannis Evangelium, 6, 25: PL 35, 1436ff.

[92] De Lazaro Concio, II, 6: PG 48, 992D.

[93] Regula Pastoralis, III, 21: PL 77, 87.

[94] Thánh Gioan Phaolô II, Thông điệp Centesimus Annus (01/051991), 31: AAS 83 (1991), 831.

[95] Thông điệp Laudato Si’ (24/05/2015), 93: AAS 107 (2015), 884.

[96] Thánh Gioan Phaolô II, Thông điệp Laborem Exercens (14/09/1981), 19: AAS 73 (1981), 626.

[97] Cf. Hội Đồng Giáo Hoàng Về Công Lý Và Hoà Bình, Tóm lược Học thuyết Xã hội của Giáo hội, 172.

[98] Thông điệp Populorum Progressio (26/03/1967): AAS 59 (1967), 268.

[99] Thánh Gioan Phaolô II, Thông điệp Sollicitudo Rei Socialis (30/12/1987), 33: AAS 80 (1988), 557.

[100] Thông điệp Laudato Si’ (24/05/2015), 95: AAS 107 (2015), 885.

[101] Ibid., 129: AAS 107 (2015), 899.

[102] Cf. Thánh Phaolô VI, Thông điệp Populorum Progressio (26/03/1967): AAS 59 (1967), 265; Bênêđictô XVI, Thông điệp Caritas in Veritate (29/06/2009), 16: AAS 101 (2009), 652.

[103] Cf. Thông điệp Laudato Si’ (24/05/2015), 93: AAS 107 (2015), 884-885; Tông huấn Evangelii Gaudium (24/11/2013), 189-190: AAS 105 (2013), 1099-1100.

[104] Hội Đồng Giám Mục Hoa Kỳ, Thư Mục vụ Chống Chủ nghĩa Phân biệt Chủng tộc Open Wide Our Hearts: The Enduring Call to Love (tháng 11, 2018).

[105] Thông điệp Laudato Si’ (24/05/2015), 51: AAS 107 (2015), 867.

[106] Cf. Bênêđictô XVI, Thông điệp Caritas in Veritate (29/06/2009), 6: AAS 101 (2009), 644.

[107] Thánh Gioan Phaolô II, Thông điệp Centesimus Annus (01/05/1991), 35: AAS 83 (1991), 838.

[108] Diễn văn về Vũ khí Hạt nhân, Nagasaki, Nhật Bản (24/11/2019): L’Osservatore Romano, 25-26 tháng Mười Một 2019, 6.

[109] Cf. Các Giám Mục Mexico và Hoa Kỳ, Thư Mục vụ về Di dân: “Strangers No Longer Together on the Journey of Hope” (tháng Giêng 2003).

[110] Tiếp kiến chung (03/04/2019); L’Osservatore Romano, 4 tháng Tư 2019, tr. 8.

[111] Cf. Sứ điệp Ngày Thế giới Di dân và Tị nạn 2018 (14/01/2018): AAS 109 (2017), 918-923.

[112] Văn kiện về Tình Huynh đệ Nhân loại vì Hoà bình thế giới và Chung sống, Abu Dhabi (04/02/2019): L’Osservatore Romano, 4-5 tháng Hai 2019, tr. 7.

[113] Diễn văn với Ngoại giao đoàn cạnh Toà Thánh, 11/01/2016: AAS 108 (2016), 124.

[114] Ibid., 122.

[115] Tông huấn Hậu Thượng Hội đồng Giám mục Christus Vivit (25/03/2019), 93.

[116] Ibid., 94.

[117] Diễn văn với Các nhà lãnh đạo, Sarajevo, Bosnia và Herzegovina (06/06/2015): L’Osservatore Romano, 7 tháng Sáu 2015, tr. 7.

[118] Latinoamérica. Conversaciones con Hernán Reyes Alcaide, ed. Planeta, Buenos Aires, 2017, 105.

[119] Văn kiện về Tình Huynh đệ Nhân loại vì Hoà bình thế giới và Chung sống, Abu Dhabi (04/02/2019): L’Osservatore Romano, 4-5 tháng Hai 2019, tr. 7.

[120] Bênêđictô XVI, Thông điệp Caritas in Veritate (29/06/2009), 67: AAS 101 (2009), 700.

[121] Ibid., 60: AAS 101 (2009), 695.

[122] Ibid., 67: AAS 101 (2009), 700.

[123] Hội Đồng Giáo Hoàng Về Công Lý Và Hoà Bình, Tóm lược Học thuyết Xã hội của Giáo hội, 447.

[124] Tông huấn Evangelii Gaudium (24/11/2013), 234: AAS 105 (2013), 1115.

[125] Ibid., 235: AAS 105 (2013), 1115.

[126] Ibid.

[127] Thánh Gioan Phaolô II, Diễn văn với các Đại biểu của giới Văn hóa Argentina, Buenos Aires, Argentina (12/04/1987), 4: L’Osservatore Romano, 14 tháng Tư 1987, tr. 7.

[128] Cf. Id., Diễn văn với Giáo triều Rôma (21/12/1984), 4: AAS 76 (1984), 506.

[129] Tông huấn Querida Amazonia (02/02/2020), 37.

[130] Georg Simmel, Brücke und Tür. Essays des Philosophen zur Geschichte, Religion, Kunst und Gesellschaft, ed. Michael Landmann, Köhler-Verlag, Stuttgart, 1957, 6.

[131] Cf. Jaime Hoyos-Vásquez, S.J., “Lógica de las relaciones sociales. Reflexión onto-lógica”, Revista Universitas Philosophica, 15-16 (tháng Mười Hai 1990 – tháng Sáu 1991), Bogota, 95-106

[132] Antonio Spadaro, S.J., Le orme di un pastore. Una conversazione con Papa Francesco, in Jorge Mario Bergoglio – Papa Francesco, Nei tuoi occhi è la mia parola. Omelie e discorsi di Buenos Aires 1999-2013, Rizzoli, Milan 2016, XVI; cf. Tông huấn Evangelii Gaudium (24/11/2013), 220-221: AAS 105 (2013), 1110-1111.

[133] Tông huấn Evangelii Gaudium (24/11/2013), 204: AAS 105 (2013), 1106.

[134] Cf. Ibid.: AAS 105 (2013), 1105-1106.

[135] Ibid., 202: AAS 105 (2013), 1105.

[136] Thông điệp Laudato Si’ (24/05/2015), 128: AAS 107 (2015), 898.

[137] Diễn văn với Ngoại giao đoàn cạnh Toà Thánh (12/012015): AAS 107 (2015), 165; cf. Bài nói chuyện với các Tham dự viên tại Cuộc Gặp gỡ Các Phong trào Đại chúng (28/10/2014): AAS 106 (2014), 851-859.

[138] Cũng có thể nói tương tự đối với phạm trù Nước Thiên Chúa trong Kinh Thánh.

[139] Paul Ricoeur, Histoire et Vérité, ed. Le Seuil Paris, 1967, 122.

[140] Thông điệp Laudato Si’ (24/05/2015), 129: AAS 107 (2015), 899.

[141] Bênêđictô XVI, Thông điệp Caritas in Veritate (29/06/2009), 35: AAS 101 (2009), 670.

[142] Bài nói chuyện với các Tham dự viên tại Cuộc Gặp gỡ Các Phong trào Đại chúng (28/10/ 2014): AAS 106 (2014), 858.

[143] Ibid.

[144] Bài nói chuyện với các Tham dự viên tại Cuộc Gặp gỡ Các Phong trào Đại chúng (05/11/2016): L’Osservatore Romano, 7-8 tháng Mười Một 2016, tr. 4-5.

[145] Ibid.

[146] Ibid.

[147] Thông điệp Laudato Si’ (24/05/2015), 189: AAS 107 (2015), 922.

[148] Diễn văn với các Thành viên Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc, New York (25/09/2015): AAS 107 (2015), 1037.

[149] Thông điệp Laudato Si’ (24/05/2015), 175: AAS 107 (2015), 916-917.

[150] Cf. Bênêđictô XVI, Thông điệp Caritas in Veritate (29/06/2009), 67: AAS 101 (2009), 700-701.

[151] Ibid.: AAS 101 (2009), 700.

[152] Hội Đồng Giáo Hoàng Về Công Lý Và Hoà Bình, Tóm lược Học thuyết Xã hội của Giáo hội, 434.

[153] Diễn văn với các Thành viên Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc, New York (25/09/2015): AAS 107 (2015), 1037, 1041.

[154] Hội Đồng Giáo Hoàng Về Công Lý Và Hoà Bình, Tóm lược Học thuyết Xã hội của Giáo hội, 437.

[155] Thánh Gioan Phaolô II, Sứ điệp Ngày Hoà Bình Thế giới 2004, 5: AAS 96 (2004), 117.

[156] Hội Đồng Giáo Hoàng Về Công Lý Và Hoà Bình, Tóm lược Học thuyết Xã hội của Giáo hội, 439.

[157] Cf. Uỷ Ban Xã Hội của Hội Đồng Giám Mục Pháp, Tuyên ngôn Réhabiliter la Politique (17/02/1999).

[158] Thông điệp Laudato Si’ (24/05/2015), 189: AAS 107 (2015), 922.

[159] Ibid., 196: AAS 107 (2015), 925.

[160] Ibid., 197: AAS 107 (2015), 925.

[161] Ibid., 181: AAS 107 (2015), 919.

[162] Ibid., 178: AAS 107 (2015), 918.

[163] Hội Đồng Giám Mục Bồ Đào Nha, Thư Mục vụ Responsabilidade Solidária pelo Bem Comum (15/09/2003), 20; cf. Thông điệp Laudato Si’ (24/05/2015), 159: AAS 107 (2015), 911.

[164] Thông điệp Laudato Si’ (24/05/2015), 191: AAS 107 (2015), 923.

[165] Piô XI, Bài nói chuyện với Liên đoàn Sinh viên Đại học Công giáo Ý (18/12/1927): L’Osservatore Romano, 23 tháng Mười Hai 1927, tr. 3.

Bài này đã được xem 982 lần!